Emsisoft, to firma specjalizująca się w dostarczaniu rozwiązań zabezpieczających dla urządzeń końcowych klasy PC. Producent znany jest z doskonałego reverse engineeringu ze zwróceniem szczególnej uwagi na zagrożenia typu ransomware. Już przeszłości wielokrotnie dzielili się opracowaniami, analizami i publikowali dekryptory ransomware.
Ostatnie głośne ataki ransomware na firmy Kaseya i Colonial Pipeline były na tyle dotkliwe, że cyberprzestępcy zatrzymali działanie rurociągu dostarczającego 45% ilości paliwa na Wschodnim Wybrzeżu USA i sparaliżowali działanie nawet ponad 350 przedsiębiorstw. Emsisoft wziął sprawy w swoje ręce i potwierdza na blogu, że opracowany dekryptor pomaga firmom poszkodowanym wskutek cyberataku odzyskać zaszyfrowane pliku.
Do pomocy poszkodowanym partnerom firma Kaseya zaangażowała własnych ludzi i potwierdza, że uzyskała narzędzie deszyfrujące od Emsisoftu, które skutecznie pomaga przywrócić środowiska robocze bez jakichkolwiek problemów z dekryptorem. W przeszłości zdarzało się, że nawet po zapłaceniu okupu ofiary miały problem z odszyfrowaniem plików (ze względu na błąd w dekryptorze).
Czego można się nauczyć na przykładzie cyberataku na Kaseyę?
Eksperci Sophos wskazują 6 najważniejszych lekcji, o których należy pamiętać.
1. Płacenie okupu rzadko się opłaca
Wiele firm płaci przestępcom, gdyż nie mają kopii zapasowych i chcą jak najszybciej wznowić działanie systemów. Często obawiają się także upublicznienia skradzionych informacji. Jednak, według badania Sophos, nie gwarantuje to przywrócenia dostępu do zasobów. Przedsiębiorstwa, które decydują się na zapłatę okupu, odzyskują średnio tylko 65% danych, zaś jedynie w przypadku 8% odblokowywane są wszystkie. Poza tym, nawet jeśli uda się odszyfrować informacje, trzeba jeszcze przywrócić pracę systemów, naprawić szkody i zakłócenia spowodowane atakiem oraz wzmocnić zabezpieczenia, a to wymaga kolejnych nakładów.
2. Szkolenie pracowników to konieczność
Wejście do sieci Colonial Pipeline umożliwiło skradzione przez przestępców hasło do usługi VPN. Prawdopodobnie wykorzystali dane logowania ujawnione we wcześniejszym wycieku. W celu uniknięcia takich sytuacji konieczne jest przede wszystkim wdrożenie uwierzytelniania wieloskładnikowego, jednak równie istotne jest, aby pracownicy wiedzieli, jak chronić swoje dane dostępowe. Cyberprzestępcy wykorzystują niewiedzę atakowanych i brak ich umiejętności, stosują coraz bardziej dopracowane manipulacyjne metody socjotechniczne, takie jak phishing. Pracownicy powinni wiedzieć jak rozpoznać zagrożenia, jakiego zachowania unikać i jak reagować na podejrzane incydenty.
3. Najważniejsze jest szybkie wykrycie ataku
Według śledczych, przestępcy mieli dostęp do sieci Colonial Pipeline przez co najmniej osiem dni, zanim uruchomili ransomware. Brak możliwości wglądu w to, co robili w tym czasie, był jednym z powodów wyłączenia rurociągu. Przeprowadzone przez Sophos analizy pokazały, że przestępcy „spędzają” w sieci ofiary średnio 11 dni, a w niektórych przypadkach nawet pół roku, zanim zostaną wykryci. W tym czasie mogą uzyskać dostęp do danych i systemów, wykradać informacje, a nawet sabotować działanie firmy. Dlatego równie ważne jak programy ochronne są narzędzia pozwalające szybko wykryć podejrzane incydenty i aktywnie „polować” na ukryte zagrożenia.
4. Warto regularnie sprawdzać zabezpieczenia
Sprawdzanie poziomu ochrony przed cyberzagrożeniami pozwala znaleźć luki w zabezpieczeniach, zanim wykorzystają je przestępcy. Warto zlecać to zadanie nie tylko pracownikom działu IT, ale także zewnętrznym ekspertom. Często bowiem można spotkać się z nieświadomym przyzwoleniem na niedociągnięcia – z niewiedzy lub w działaniu z przeświadczeniem, że „zawsze tak było”. Ważne są ćwiczenia polegające na symulacjach ataków, próbach odzyskiwania danych i analizie sposobu reagowania na incydenty. Odpowiednie przygotowanie to często jedyny sposób na zminimalizowanie szkód i przestojów.
5. Cyberbezpieczeństwo priorytetem, bez względu na wielkość firmy
Firmy często uważają, że ataki dotykają tylko duże podmioty, gdyż te mniejsze nie są interesującym celem dla cyberprzestępców. Jednak każde przedsiębiorstwo, bez względu na wielkość czy branżę, może doświadczyć ataku. Poszukiwanie potencjalnej ofiary jest obecnie w dużym stopniu zautomatyzowane, więc kryterium „zainteresowania” pozostaje praktycznie bez znaczenia. Strategię cyberbezpieczeństwa powinna więc opracować każda firma: stworzyć plan reagowania na incydenty, przywracania systemów do działania i odzyskiwania danych, a także wdrożyć właściwe narzędzia ochrony oraz przygotować kroki, które należy podjąć, gdy coś pójdzie nie tak.
6. W walce z cyberprzestępczością ważna jest współpraca
Colonial Pipeline zobowiązało się do udostępnienia pełnego raportu na temat ataku, aby inne przedsiębiorstwa mogły wyciągnąć wnioski z popełnionych błędów. Na całym świecie w ramach takich inicjatyw jak Centrum Wymiany Informacji i Analiz (ISAC) czy lokalnych grup DEF CON zrzeszone są firmy, które dzielą się informacjami o zagrożeniach i zapewniają narzędzia oraz wytyczne ograniczające ryzyko. Oprócz uczestniczenia w nich, firmy powinny też prosić o pomoc, gdy już zetkną się z zagrożeniem. Mogą wspomagać się zewnętrznymi usługami, w ramach których eksperci monitorują sieć i pomagają reagować na zagrożenia.
Ministerstwo Cyfryzacji dla firm w Polsce
Ataki ransomware to aktualny numer 1 na liście zagrożeń, które wyrządzają najwięcej szkód finansowych i wizerunkowych. Firmy płacą coraz więcej grupom przestępczym przeprowadzającym ataki z udziałem ransomware. Między innymi z tego powodu Ministerstwo Cyfryzacji chciało przypomnieć przedsiębiorcom jak należy zapobiegać i postępować po zainfekowaniu firmowych komputerów oprogramowaniem szantażującym.
Środki zapobiegawcze zostały opisane w osobnym artykule (link). Natomiast w przypadku ataku Ministerstwo radzi, aby podjąć niezwłocznie te kroki.
