Informacja o wycieku poufnych wiadomości prywatnych z iPhona i iPada prezydenta Ekwadoru jest bezpośrednim nawiązaniem do tzw. afery INA Papers, w którą niedawno prawdopodobnie celowo został wplątany założyciel portalu WikiLeak Julian Assange. Dziennikarz nominowany do nagrody Nobla za ujawnianie afer na najwyższych szczeblach osobiście nie mógł się bronić. Jego redakcyjni koledzy z WikiLeaks stanowczo zaprzeczają rozgłaszanym pogłoskom przez ekipę rządzącą Ekwadoru, że to WikiLeaks miało ujawnić rozmowy pogrążające prezydenta Lenina Moreno. Na specjalnej stronie poświęconej INA Papers WikiLeaks pisze, że nie miało nic wspólnego z wyłożeniem na stół żadnych informacji dotyczących afery INA Papers, ponieważ dokumenty ujawniła jako pierwsza redakcja New York Timesa, która jest raczej krytyczna wobec działalności portalu WikiLeaks. Dziennikarze WikiLeaks zwrócili uwagę na swoim Twitterze na aferę odtajnioną przez NYT, przez co narazili się na atak prezydenta Ekwadoru. Najwyraźniej ktoś za wszelką cenę usiłuje utemperować założyciela WikiLeaks, wytaczając przeciwko niemu liczne pomówienia. Podobno w zamian za wydanie Juliana Assange Amerykanie obiecali Ekwadorowi umorzenie długu finansowego…
INA Papers to prywatne zdjęcia, kontakty, rozmowy i wiadomości potwierdzające korupcję
„INA Papers” to zbiór dokumentów opublikowanych w lutym 2019 roku rzekomo na temat działalność m.in. spółki INA Investment Corp. założonej przez brata ekwadorskiego prezydenta. Mówi się, że e-maile, połączenia telefoniczne i rachunki wydatków łączą prezydenta Ekwadoru oraz jego rodzinę z korupcyjnymi transakcjami prania pieniędzy na zagranicznych rachunkach bankowych.
Na stronie internetowej http://inapapers.org opublikowano szereg dokumentów związanych z korupcyjnym skandalem. Czytamy tam m.in. że prezydent Ekwadoru oraz jego współpracownicy mieli do dyspozycji co najmniej kilkanaście spółek zarejestrowanych w rajach podatkowych, a także liczne zagraniczne konta, na które spływały łapówki. Spółki oprócz wyprowadzania dochodów z oszustw podatkowych zajmowały się kupowaniem towarów luksusowych (samochodów marki Ferrari), portfeli ze skóry krokodyla, biżuterii, a nawet pośredniczyły w przejmowaniu luksusowych domów jednorodzinnych w Hiszpanii. Za jeden z nich zapłacono 18 milionów dolarów.
INA Papers stanowi zbiór ponad 200 000 prywatnych maili, które wyciekły z poczty GMail (politycy nie zadbali o zabezpieczenie i szyfrowanie poczty), w tym setki wiadomości z komunikatorów oraz prywatnych zdjęć najwyższej rangi polityków. Dokumenty opisują jak powstała organizacja przestępcza w Ekwadorze, Panamie i na Kubie oraz jak spółki-duchy pojawiały się i znikały. Krótko mówiąc, są to niezbite dowody ujawniające mechanizm korupcji i sieci prania pieniędzy, które pogrążają prezydenta Ekwadoru Lenina Moreno i jego rodzinę, a także współpracowników biznesowych.
Dostępne są do pobrania pełne kopie zapasowe plików z iPhona i iPada prezydenta Moreno, a także jego żony. Zdjęcia i wiadomości potwierdzają butę rodziny prezydenta, który był świadomy udziału w nieczystych interesach, a także tego, że jego partnerów biznesowych łączyły kontakty z osobami podejrzanymi o przestępstwa gospodarcze. Prezydent z rodziną nie mieli oporów, aby podróżując po świecie, pławić się w luksusach, kupować drogie koszule, krawaty, torebki, paski, zegarki i biżuterię międzynarodowych marek, zostawiając tysiące dolarów w ekskluzywnych sklepach i hotelach.
Wyciek dokumentów wywołał w Ekwadorze medialny skandal. Powołano specjalny zespół polityków, aby zbadać wiarygodność tych informacji. Na razie Lenin Moreno sprawuje funkcję prezydenta, dlatego nie może być przesłuchany ani oskarżony. Niewątpliwie zaszkodzi to jego reputacji.
W całej tej historii zastanawiające jest, że w ciągu kilku miesięcy po objęciu urzędu prezydenta przez pana Lenina Moreno rząd Ekwadoru przyznał Assange’owi obywatelstwo i potajemnie realizował plan zapewnienia stanowiska dyplomatycznego w Rosji — byłby to jakiś sposób na uwolnienie Juliana z więzienia w ambasadzie Ekwadoru w Londynie. Plan został ostatecznie porzucony w obliczu sprzeciwu władz brytyjskich, które zapowiedziały, że aresztują założyciela WikiLeaks, jeśli opuści ambasadę. Później za sprawą wycieku INA Papers i nacisków Brytyjczyków oraz Amerykanów nastąpił nieoczekiwany zwrot.
INA Papers i aresztowanie Juliana Assange z WikiLeaks — chronologicznie
24 maja 2017 roku: Lenin Moreno zostaje prezydentem Ekwadoru.
26 marca 2019: WikiLeaks na Twitterze informuje o INA Papers, powołując się na New York Times.
27 marca 2019: Minister Spraw Zagranicznych Jose Valencia powiedział publicznie:
„Tweet WikiLeaks był absurdalnym kłamstwem, które zaszkodziło godności naszego kraju (…). Nie będziemy tolerować takich działań.”
28 marca 2019: Sekretarz Komunikacji Andrés Michelena powiedział dla CNN Español, że INA Papers było częścią spisku zainicjowanego przez Juliana Assange, a także prezydenta Wenezueli Maduro oraz byłego prezydenta Ekwadoru, aby obalić rząd obecnego prezydenta Moreno.
Tego samego dnia Zgromadzenie Narodowe wezwało Ministerstwo Spraw Zagranicznych do podjęcia działań w związku z udzielonym azylem. Oświadczenie rządu Ekwadoru celowo oskarża WikiLeaks o wyciek INA Papers. Wiceprezydent Ekwadoru Otto Sonnenholzner powiedział w wywiadzie dla lokalnego radia:
„To, co WikiLeaks i inni aktorzy polityczni zrobili, aby opublikować prywatne zdjęcia prezydenta Republiki Ekwadoru i jego rodziny jest podłym i odrażającym aktem.”
Minister Spraw Zagranicznych José Valencia dodaje:
„Będziemy analizować, czy agresywne publikacje pana Juliana Assange przeciwko Ekwadorowi zasługują na działania prawne ze strony państwa ekwadorskiego”.
1 kwietnia 2019: Ekwador składa wniosek do Organizacji Narodów Zjednoczonych o podjęcie pilnych działań w odpowiedzi na publikację INA Papers, wymieniając WikiLeaks jako stronę odpowiedzialną.
2 kwietnia 2019: Prezydent Ekwadoru oświadcza, że Assange naruszył warunki swojego azylu i że „podejmie decyzję w krótkim okresie”. Po czym dodaje:
„WikiLeaks ma dowody na szpiegostwo i hakowanie [mojego] telefonu, z którego zostały przechwycone prywatne rozmowy, a nawet zdjęcia mojej sypialni”.
Prawnik Assange’a w Ekwadorze Carlos Poveda wyjaśnił, że Assange nie miał nic wspólnego z publikacją:
„WikiLeaks ma wewnętrzną organizację, a pan Assange nie pracuje już w redakcji.”
Były konsul Ekwadoru Fidel Navarez potępia rezolucję opartą na kłamstwie, która obwinia Assange za INA Papers:
Reakcja rządu ekwadorskiego na skandal nie mogła być gorsza. Zamiast wyjaśnić sprawę i uczynić ją przejrzystą, rzecznicy rządu, aby odwrócić uwagę, umieszczają kłamstwo, oskarżając WikiLeaks o wyciek informacji i zdjęć z kręgu rodziny prezydenta Moreno.
Żaden dokument odnoszący się do INA Papers ani rodziny prezydenta nigdy nie został ujawniony lub opublikowany przez WikiLeaks, nie mówiąc już o Julianie Assange, który nie był redaktorem WikiLeaks i który był izolowany przez rok przez rząd Ekwadoru.
Mimo że jest to oburzające oskarżenie, farsa osiągnęła punkt, w którym Ekwadorskie Zgromadzenie Narodowe wydało rezolucję mającą na celu przesłuchanie Juliana i zachęca rząd do podjęcia działań w celu „ochrony interesów narodowych”. Krótko mówiąc, rząd poszukuje fałszywego pretekstu do zakończenia azylu i ochrony Juliana Assange.
Fałszywy pretekst został znaleziony. Julian Assange 11 kwietnia 2019 roku został aresztowany przez brytyjską policję, po tym, jak Ekwador wycofał azyl i pozwolił policji wejść na teren ambasady.
Czy komunikatory są bezpieczne?
Nie dotarliśmy do informacji w jaki sposób prywatne rozmowy i maile wyciekły z telefonu prezydenta Ekwadoru. Sam pan Lenin Moreno wspomina w wywiadzie dla krajowego radia, że jego telefon został zhackowany. To jedyny trop.
Najważniejsze techniczne przesłanie dotyczy słabo zabezpieczonego komunikatora Telegram i WhatsApp, które były zainstalowane na urządzeniu prezydenta Ekwadoru. Do równania obejmującego polityka najwyższej rangi dodajmy niewystarczającą wiedzę o działaniu komunikatorów i zabezpieczeń smartfonu, a w wyniku otrzymamy aferę na pierwsze strony gazet całego świata.
Pan prezydent jakąś wiedzę o cyberatakach i szpiegowaniu posiada. W przeciwnym razie nie używałby Telegramu do komunikacji z rodziną i współpracownikami. Coś zawiodło. Prawdopodobnie niewystarczające zabezpieczenia. Podejrzane jest, że zhackowano dwa urządzenia prezydenta — jakby ktoś wiedział, że Lenin Moreno korzysta jeszcze z iPada. A może za wyciek odpowiedzialny jest ktoś z najbliższej rodziny lub przyjaciół i współpracowników prezydenta?
Zabezpieczenia komunikatorów Telegram i WhatsApp okazały niewystarczające. Tak samo wiedza prezydenta o ochronie urządzeń i szyfrowaniu komunikacji.
Jeśli chodzi o bezpieczeństwo komunikatorów np. Telegram, Signal czy WhatsApp…
Telegram trzyma wszystko na swoich serwerach. Domyślnie rozmowy są szyfrowane pomiędzy serwerem w chmurze a urządzeniem użytkownika, a nie pomiędzy użytkownikami bezpośrednio. Oznacza to, że Telegram ma dostęp do kluczy szyfrujących i może odczytać dowolną rozmowę w chmurze. Za szyfrowanie end-to-end odpowiada opcja „Secret Chat”, która nie jest domyślnie włączona.
Z kolei WhatsApp i Signal domyślnie używają szyfrowania end-to-end. W związku z tym komunikacja teoretycznie i praktycznie jest szyfrowana na urządzeniu nadawcy kluczem odbiorcy i jest odszyfrowywana na urządzeniu odbiorcy. Brawo! Ale… Chociaż baza danych tych komunikatorów jest zaszyfrowana, to w przypadku Signal klucz deszyfrujący przechowywany jest lokalnie w sposób niezaszyfrowany. Natomiast bazę WhatsApp bardzo łatwo można odszyfrować, znając numer telefonu. Tak czy owak, złośliwe oprogramowanie może wykraść bazę komunikatora i/lub klucz kryptograficzny i taką bazę da się przenalizować na innym komputerze. Właśnie w taki sposób agencja rządowa FBI uzyskała dostęp do zaszyfrowanych danych, które znajdowały się na dwóch telefonach BlackBerry należących do Michaela Cohena, wieloletniego współpracownika i doradcy prawnego prezydenta Donalda Trumpa. Dlatego ważne jest, aby oprócz poznania wad i zalet samego komunikatora, zadbać o dobre zabezpieczenie dostępu do urządzenia oraz komunikatora (wejście do aplikacji po wpisaniu kodu albo uwierzytelnienie biometryczne).
Złośliwe oprogramowanie, które zainfekuje smartfon, wcale nie musi wykradać bazy komunikatora, ponieważ może robić zdjęcia ekranu i zebrać całą kolekcję kompromitujących rozmów. Dotyczy to prawie każdego komunikatora z wyjątkiem UseCrypt Messenger, który nie pozwala na robienie zrzutów ekranów (dzięki funkcji „Ochrona ekranu”, którą trzeba aktywować w opcjach). Dodatkowo na niekorzyść WhatsApp korzystającego z protokołu Signal, przemawiają luki i niedociągnięcia pozwalające uzyskać dostęp do wiadomości pomimo zastosowanego szyfrowania end-to-end. Nie wspominając o prywatności — aferze udostępniania danych klientów Facebooka, który jest właścicielem WhatsApp.
Nie wiadomo z jakiego modelu iPhona i iPada korzystał pan prezydent Moreno oraz z jakiej wersji oprogramowania iOS. Nie można wykluczyć użycia exploita umożliwiającego zdalne wykonanie kodu. Za tego typu luki (Remote Code Execution) słono płaci francuska firma Zerodium skupująca i sprzedająca exploity. Również nie wiadomo czy w momencie kradzieży rozmów urządzenie prezydenta było zablokowane, albo czy nie było wystarczająco zabezpieczone przed osobami niepowołanymi. Zresztą i tak nie miałoby to większego znaczenia przy skopiowaniu danych z telefonu lub kradzieży bazy danych komunikatora.
W tym miejscu mimo wszystko trzeba pochwalić UseCrypt Messenger za lepsze zabezpieczenia. Jak dotąd nie przedstawiono żadnych informacji kompromitujących producenta UseCrypt ani użytkowników komunikatora. Nie doszło też do ani jednego przypadku ujawnienia tożsamości rozmówców albo kradzieży kontaktów, wiadomości, załączników, kluczy kryptograficznych itp. Prawdopodobnie polska myśl techniczna wyprzedza o jeden krok wszystkie dostępne na rynku komunikatory. Szczegółowe porównanie komunikatorów od strony technicznej przygotowaliśmy w osobnym artykule. Z kolei bezpieczne korzystanie ze szyfrowanej poczty opisaliśmy w tym artykule.
W całej tej politycznej historii jest więcej pytań niż odpowiedzi. Komu mogło zależeć na ujawnieniu rzekomej korupcji prezydenta Moreno? Kto na tym skorzystał?
Dodatkowe linki
- Oficjalna strona INA Papers: http://inapapers.org
- Profil na Facebooku: https://www.facebook.com/inapapersoficial
- Informacja na WikiLeaks: https://defend.wikileaks.org/2019/04/03/ecuador-twists-embarrassing-ina-papers-into-pretext-to-oust-assange/
- Oryginalny artykuł dziennikarzy NYT: https://www.nytimes.com/2018/12/03/us/politics/manafort-assange-wikileaks-ecuador.html
- Informacja o aresztowaniu Juliana Assange’a: https://avlab.pl/zalozyciel-wikileaks-zostal-sila-aresztowany-czy-byla-zemsta-prezydenta-ekwadoru
